Ubytki niepróchnicowego pochodzenia należą do chorób zębów równie powszechnych jak próchnica. Mogą wystąpić w każdym wieku, a ich pochodzenie jest złożone. Do cech charakterystycznych przypadłości zalicza się brak twardej tkanki na połączeniu szkliwa z cementem oraz brak próchnicy. Ubytki tego rodzaju są trwałe i nieodwracalne.

Powszechność pojawienia się choroby, jaką są niepróchnicowe ubytki tkanek twardych zęba, wzrasta z wiekiem. Przypadłość może wystąpić już przed 35. rokiem życia.

Ważne! Na przestrzeni ostatnich lat zauważalny jest wzrost częstości występowania tego rodzaju schorzenia zębów.

Przyczyny oraz proces powstawania ubytków

Pochodzenie choroby nie jest do końca znane. Uważa się, że na jej rozwój wpływa połączenie działania czynników chemicznych oraz mechanicznych.

Niepróchnicowe ubytki tkanek twardych zęba powstają wskutek procesu zużywania się zębów. Pogarszają estetykę uzębienia oraz mogą prowadzić do powstania nadwrażliwości zęba. Nieleczone zaś stają się przyczyną schorzeń miazgi, ich konsekwencji oraz złamań korony zęba.

Ważne! Powstawanie ubytków niepróchnicowego pochodzenia to proces przewlekły, który pacjent może łatwo przeoczyć. Dlatego tak istotna jest profilaktyka i wizyty kontrolne w gabinecie stomatologicznym.

Do ubytków tego typu zalicza się:

Atrycja – polega na powolnym niszczeniu tkanek twardych zęba na skutek żucia, rozdzierania oraz miażdżenia pokarmów. Ścieranie się zębów należy do naturalnych procesów fizjologicznych – u jednych przebiega ono szybciej, u innych wolniej. Jednakże czasem dochodzi do patologicznej atrycji, najczęściej wywołanej wadami zgryzu, bruksizmem lub nieprawidłową budową zębów.

Ważne! Utrata twardych tkanek zęba może prowadzić do wielu powikłań, m.in. nadwrażliwości zębiny i zapalenia miazgi.

Erozja jest przewlekłą oraz powolną utratą tkanek twardych zęba, spowodowaną działaniem czynników chemicznych. Zalicza się do nich niektóre choroby (m.in. anoreksję, bulimię, refluks żołądkowo-przełykowy). Najczęściej jednak erozja wywołana jest czynnikami dietetycznymi (m.in. kwaśnymi napojami, sokami, owocami cytrusowymi).

Ważne! Ubytki erozyjne wpływają na pogorszenie się estetyki uśmiechu. Powodują, że zęby stają się cieńsze i mniej odporne.

Abrazja – spowodowana jest czynnikami fizycznymi. Do utraty tkanek dochodzi najczęściej przez niewłaściwe szczotkowanie zębów, a także długotrwałe stosowanie past o wysokiej ścieralności oraz szczoteczek o bardzo twardym włosiu.

Ważne! Abrazja może być także wywołana zaburzeniami zwarcia i czynnikami chemicznymi oraz kulturowymi (choroba często występuje u szewców, krawców, palaczy fajek).

Abfrakcja to ubytki, które powstały wskutek długotrwałego zginania korony zęba, pod wpływem nieprawidłowych obciążeń zgryzowych.

Ważne! Tworzy się ona w okolicy połączeń szkliwa i cementu zęba, na granicy korony i korzenia zęba.

Ryzyko wystąpienia schorzenia zwiększają braki w uzębieniu, a także wady zgryzu. Ponadto abfrakcja może zostać spowodowana parafunkcjami, m.in. nadgryzaniem różnych przedmiotów, zaciskaniem zębów.

Ważne! Choroba skutkuje nadwrażliwością zębów oraz zapaleniem miazgi.

Diagnoza i leczenie

W leczeniu bardzo istotne jest postawienie prawidłowej diagnozy i określenie, z jakiego rodzaju ubytkami ma się do czynienia oraz z jakiego powodu powstały. Tylko wtedy można zaplanować i wdrożyć właściwą dla danego przypadku profilaktykę.

Leczenie ubytków twardych tkanek zębów pochodzenia niepróchnicowego należy do procesów złożonych i uwarunkowane jest ich rozległością. W przypadku małego ubytku, niewielkiego starcia wystarczy zastosowanie profilaktyki fluorkowej i kontrola. Natomiast gdy ubytek jest rozległy, trzeba go wypełnić odpowiednim materiałem stomatologicznym, najczęściej kompozytem.

W sytuacji, gdy starcie jest tak głębokie, że powoduje samoistne, silne dolegliwości bólowe, ząb najpierw trzeba przeleczyć kanałowo, a dopiero później wypełnić ubytek.

Ważne! Pacjentom zaleca się odpowiednią higienę jamy ustnej (delikatne pasty do zębów, szczoteczki z miękkim włosiem). Leczenie bruksizmu, uzupełnienie braków w uzębieniu, leczenie ortodontyczne oraz wprowadzenie zmian w diecie.